ระวังภาวะแทรกซ้อนอันตราย! สำหรับผู้ป่วยติดเตียง

ภาวะผู้ป่วยติดเตียง (Bedridden) คืออะไร?

เป็นสภาวะที่ผู้ป่วยไม่สามารถเคลื่อนไหวหรือย้ายตัวเองออกไปจากเตียงได้ ไม่สามารถช่วยเหลือหรือทำกิจกรรมต่างๆ ด้วยตัวเองได้ เนื่องจากสุขภาพร่างกายไม่เอื้ออำนวยให้ลุกไปกิจกรรมต่างๆ เช่น โรคทางสมอง, โรคระบบกล้ามเนื้อหรือกระดูก หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบประสาทและกล้ามเนื้อ เป็นต้น เพราะฉะนั้น ผู้ที่มีภาวะผู้ป่วยติดเตียงจำเป็นจะต้องมีผู้ดูแล คอยช่วยเหลืออย่างใกล้ชิด

โรคอันตรายที่อาจนำไปสู่ภาวะติดเตียง

• โรคหลอดเลือดสมอง (Stroke)
• โรคพาร์กินสัน (Parkinson's Disease)
• โรคสมองเสื่อม (Dementia)
• มะเร็งระยะสุดท้าย (Terminal Cancer)
• อาการบาดเจ็บจากอุบัติเหตุ (Trauma Injuries)
• โรคข้อเสื่อม (Osteoarthritis)
• โรคกล้ามเนื้ออ่อนแรง (Muscular Dystrophy)
• โรคหัวใจ (Heart Disease)
• โรคไต (Kidney Disease)
• โรคปอด (Respiratory Diseases)
• ภาวะซึมเศร้า (Depression)
• โรคเบาหวาน (Diabetes)
• โรคเส้นประสาท (Neurological Disorders)
• โรคไขข้ออักเสบ (Rheumatoid Arthritis)
• โรคซึมเศร้าและวิตกกังวล (Mental Health Disorders)

ภาวะแทรกซ้อนในผู้ป่วยติดเตียง

1. แผลกดทับ

เมื่อผู้ป่วยนอนบนเตียงนานๆ ไม่เคลื่อนไหวร่างกายก็จะทำให้เกิดแผลกดทับได้ โดยแผลอาจเกิดขึ้นบริเวณที่มีกระดูกใกล้ผิวหนัง เช่น สะโพก, ส้นเท้า, ข้อศอก หรือกระดูกก้นกบ หากไม่ดูแลให้ดี แผลเหล่านี้อาจลุกลามและติดเชื้อได้

2. สูญเสียมวลกล้ามเนื้อ 

การนอนติดเตียงทำให้กล้ามเนื้อไม่ได้ถูกใช้งาน ทำให้กล้ามเนื้อค่อยๆ อ่อนแรงและสูญเสียมวลกล้ามเนื้อ ซึ่งอาจทำให้การเคลื่อนไหวหลังจากนั้นยากขึ้นและต้องใช้เวลาฟื้นฟูมากขึ้น

3. ภาวะการไหลเวียนเลือดไม่ดี

การนอนอยู่ในท่าเดิมนานๆ ทำให้การไหลเวียนเลือดบกพร่อง ทำให้เกิดอาการบวม หรือเส้นเลือดอุดตัน โดยเฉพาะในขาและเท้า ซึ่งอาจทำให้เสี่ยงต่อการเกิดลิ่มเลือดในหลอดเลือด

4. ปัญหาทางเดินหายใจ 

การนอนอยู่บนเตียงตลอดเวลา อาจทำให้ปอดข้างหนึ่งหดตัวหรือหายใจไม่เต็มที่ ส่งผลให้เกิดการติดเชื้อในปอด เช่น ปอดบวม การไอ หรือการหายใจลำบาก

5. ติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ 

ผู้ป่วยติดเตียงอาจประสบปัญหาเกี่ยวกับการควบคุมปัสสาวะหรือการใช้อุปกรณ์ช่วย (เช่น สายสวนปัสสาวะ) ซึ่งอาจทำให้เกิดการติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ หากมีการดูแลที่ไม่ดีพอ

6. ภาวะท้องผูก 

เมื่อการเคลื่อนไหวร่างกายลดลง ก็ทำให้การทำงานของระบบทางเดินอาหารช้าลง ผู้ป่วยอาจประสบปัญหาท้องผูก ซึ่งถ้าหากไม่ได้รับการดูแลอย่างถูกต้องอาจนำไปสู่ภาวะท้องอืดหรือปัญหาที่รุนแรงขึ้นได้

7. ภาวะซึมเศร้าหรือวิตกกังวล 

การที่ผู้ป่วยต้องนอนติดเตียงอยู่ตลอด ทำให้สามารถออกไปเจอผู้คน ไม่ได้พูดคุยกับใคร อาจทำให้รู้สึกเหงา เครียด หรือหมดกำลังใจได้ ซึ่งอาจส่งผลต่อการฟื้นตัวจากโรคหรืออาการต่างๆ ช้าลงได้

8. สูญเสียความสามารถในการรับรู้และการคิด 

การขาดการกระตุ้นทางจิตใจและสังคม จะทำให้ความสามารถในการคิดและความจำถดถอย หรืออาจทำให้เกิดภาวะสมองเสื่อมได้

9. สูญเสียความยืดหยุ่นของข้อต่อ 

เมื่อต้องนอนท่าเดิมอยู่ตลอดเวลา อาจทำให้ข้อต่อในร่างกายมีความยืดหยุ่นลดลง และอาจเกิดการหดตัวของกล้ามเนื้อและข้อต่อ ส่งผลให้การเคลื่อนไหวในภายหลังยากขึ้น

10. ขาดสารอาหารและขาดน้ำ 

ผู้ป่วยติดเตียงมักจะทานอาหารหรือดื่มน้ำเองลำบาก หรือไม่สามารถช่วยเหลือตัวเองได้เลย ส่งผลให้ขาดสารอาหารและน้ำ ร่างกายก็จะอ่อนแอและฟื้นตัวช้าลง นอกจากนี้ยังอาจทำให้ระบบภูมิคุ้มกันอ่อนแอลงและเพิ่มความเสี่ยงต่อการติดเชื้อ

11. ความเสื่อมของกระดูก

เมื่อร่างกายไม่ได้เคลื่อนไหว หรือไม่ได้เดินเป็นเวลานานๆ กระดูกจะสูญเสียมวลและความหนาแน่น ซึ่งเพิ่มความเสี่ยงต่อการหักกระดูก

วิธีดูแลผู้ป่วยติดเตียงเบื้องต้น

• เปลี่ยนท่านอนให้บ่อยๆ ทุก 2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันแผลกดทับ
• คอยรักษาความสะอาดอยู่เสมอ ทั้งร่างกายผู้ป่วย และเตียงของผู้ป่วยเอง
• พายืดเส้น หรือออกกำลังกายเบาๆ กระตุ้นการเคลื่อนไหว เช่น การยืดขาและหมุนตัว
• ดูแลแผลกดทับ หากมีแผลกดทับ ควรทำแผลและติดตามอาการอย่างใกล้ชิด
• ดูแลเรื่องโภชนาการอาหารและน้ำ ผู้ป่วยต้องได้รับสารอาหารและน้ำที่เพียงพอ
• ตรวจสุขภาพประจำวัน สังเกตอาการผิดปกติ เช่น ไข้ หรืออาการบวม เป็นต้น
• ดูแลสุขภาพจิตใจ  หมั่นพูดคุยและให้กำลังใจอยู่เสมอ เพื่อป้องกันภาวะซึมเศร้า

การดูแลผู้ป่วยติดเตียงเป็นเรื่องที่ละเอียดอ่อน ผู้ดูแลต้องใช้ทั้งความเข้าใจ เอาใจใส่ และความเสียสละ เพื่อดูแลผู้ป่วยติดเตียง หากทำการดูแลผู้ป่วยอย่างถูกต้องและเข้าใจ การดูแลที่ดีก็จะช่วยลดภาวะแทรกซ้อนและทำให้ผู้ป่วยมีคุณภาพชีวิตที่ดีขึ้นได้

มายลักษณ์เนอร์สซิ่งโฮม ศูนย์ดูแลผู้ป่วยและผู้สูงอายุ พร้อมด้วยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญและเจ้าหน้าที่ผู้มีประสบการณ์ คอยดูแลคนที่คุณรักอย่างใกล้ชิดอยู่ตลอด 24 ชม. เพื่อฟื้นฟูสุขภาพร่างกาย และจิตใจให้ผู้ป่วยหรือผู้สูงอายุ มีสุขภาพกายและสุขภาพจิตที่ดีขึ้น สนใจติดต่อสอบถาม @mylucknursinghome