วิธีชะลออัลไซเมอร์ด้วยกิจกรรมง่าย ๆ ที่ทำได้ที่บ้านทุกวัน

วิธีชะลออัลไซเมอร์ด้วยกิจกรรมง่าย ๆ ที่ทำได้ที่บ้านทุกวัน

โรคอัลไซเมอร์หรือภาวะสมองเสื่อมในผู้สูงอายุยังไม่มีวิธีรักษาให้หายขาด แต่ครอบครัวสามารถช่วยผู้สูงอายุ ชะลอความเสื่อมของสมอง และบรรเทาอาการต่าง ๆ ได้ด้วยการทำกิจกรรมง่าย ๆ ที่บ้านเป็นประจำ กิจกรรมเหล่านี้ไม่เพียงช่วยกระตุ้นสมอง แต่ยังช่วยคลายความเครียด ลดภาวะซึมเศร้า ลดความสับสน และลดความเสี่ยงต่อพฤติกรรมก้าวร้าวหรือการทำร้ายตนเองของผู้ป่วยได้ ในบทความนี้ เราขอนำเสนอแนวทางกิจกรรมผู้สูงอายุในบ้านที่ทำได้ทุกวัน ทั้งด้านร่างกาย สมอง และจิตใจ พร้อมคำแนะนำการดูแลด้านอารมณ์จากมุมมองของผู้ดูแล เพื่อให้ผู้สูงวัยมีคุณภาพชีวิตที่ดีอย่างอบอุ่นค่ะ

กิจกรรมทางกายง่าย ๆ ช่วยกระตุ้นสมองและอารมณ์

การได้ขยับร่างกายเล็กน้อยเป็นประจำทุกวัน มีส่วนช่วยให้สมองตื่นตัวและอารมณ์ดีขึ้น ผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมมักมีอาการกระสับกระส่ายหรือหงุดหงิดง่าย การชวนท่านทำ การออกกำลังกายเบา ๆ จะช่วยลดความกระวนกระวายและปรับอารมณ์ให้ผ่อนคลายสดชื่นมากขึ้น นอกจากนี้ยังส่งผลดีต่อการนอนหลับและสุขภาพโดยรวม อีกด้วย ผู้ดูแลสามารถเลือกกิจกรรมทางกายที่ ง่ายและปลอดภัย ทำได้ที่บ้าน เช่น:

• เดินเล่นรับแสงแดดยามเช้า ในสวนหรือบริเวณบ้าน การได้รับแดดอ่อน ๆ จะช่วยปรับวงจรการนอนและอารมณ์ของผู้ป่วยให้ดีขึ้น พร้อมกับได้ออกแรงขยับกล้ามเนื้อไปด้วย
• บริหารร่างกายยืดเส้นง่าย ๆ เช่น ยืดเหยียดแขนขา หมุนข้อเท้า ยืดกล้ามเนื้อคอและหลัง ผู้ดูแลอาจช่วยประคองหรือทำไปพร้อม ๆ กันอย่างสนุกสนาน
• ฝึกทรงตัวหรือโยคะเบา ๆ ท่าที่ง่ายและเหมาะสมกับวัย เช่น ยืนเกาะพนักเก้าอี้เขย่งปลายเท้า ชูแขนขึ้นลงช้า ๆ หรือฝึกหายใจเข้าลึกออกยาว การออกท่าทางช้า ๆ เหล่านี้ช่วย กระตุ้นการไหลเวียนเลือดไปเลี้ยงสมอง และ ลดความเสี่ยงโรคหลอดเลือดสมอง ซึ่งเป็นปัจจัยของสมองเสื่อมได้

กิจกรรมทางกายเหล่านี้ควรทำอย่าง นุ่มนวลและตามกำลัง ของผู้สูงอายุ หลีกเลี่ยงการบังคับหรือเร่งจังหวะมากเกินไป เพื่อป้องกันการหงุดหงิดหรือบาดเจ็บ ผู้ดูแลอาจเปิดเพลงโปรดจังหวะช้าเบา ๆ ระหว่างออกกำลังเพื่อสร้างบรรยากาศผ่อนคลายและกระตุ้นให้ผู้สูงอายุเพลิดเพลินกับการขยับร่างกายมากขึ้น

กิจกรรมกระตุ้นความจำและฝึกสมอง

การทำงานฝีมือเล็ก ๆ น้อย ๆ หรือเล่นเกมฝึกสมอง เป็นกิจกรรมที่ช่วย ชะลอความถดถอยของความจำในผู้สูงวัยได้ดี กิจกรรมเหล่านี้จะ กระตุ้นสมองส่วนที่เกี่ยวกับการคิด การจำ และช่วยให้ผู้ป่วยยังคงใช้ความสามารถที่มีอยู่ได้อย่างเต็มที่ ลองจัดเวลาให้ผู้สูงอายุได้ทำ กิจกรรมฝึกสมองทุกวัน ตามสมควร เช่น:

• เกมจับคู่ภาพหรือทายภาพคนดัง: เตรียมรูปภาพบุคคลที่รู้จัก (เช่น นักแสดงในอดีต ผู้นำที่มีชื่อเสียง หรือสมาชิกครอบครัว) ให้ผู้สูงอายุดูและลองทายชื่อ การใช้ภาพเหล่านี้เป็นสื่อจะช่วย กระตุ้นความทรงจำระยะยาว และสร้างบทสนทนาในครอบครัวอย่างสนุกสนาน
• ต่อจิ๊กซอว์หรือเกมปริศนาง่าย ๆ: เลือกรูปภาพที่ผู้สูงอายุชอบมาทำเป็นจิ๊กซอว์ขนาดชิ้นใหญ่ หรือตัวต่อไม้รูปทรงต่าง ๆ การต่อภาพทีละชิ้นช่วย ฝึกการวางแผนและสมาธิ นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมอย่างเกมซูโดกุหรือเกมตัวเลขง่าย ๆ ที่สามารถปรับให้เหมาะกับผู้สูงวัยได้
• อ่านหนังสือและเขียนบันทึกความทรงจำ: อ่านข่าวสั้น ๆ หรือเรื่องเล่าในอดีตด้วยกัน แล้วชวนพูดคุยถามความคิดเห็นจะช่วย กระตุ้นการสื่อสารและความคิดวิเคราะห์ ผู้สูงอายุบางคนอาจเพลิดเพลินกับการเขียนบันทึกประจำวันง่าย ๆ หรือระบายสีสมุดภาพ ซึ่งล้วนเป็น การฝึกสมองและประสาทสัมผัส ไปพร้อม ๆ กัน

การฝึกสมองเหล่านี้ควรทำในบรรยากาศที่ ผ่อนคลายและไม่เคร่งเครียด ชมเชยเมื่อผู้สูงอายุทำได้ถูกต้องหรือจำเรื่องราวได้ เพื่อเสริมสร้างความมั่นใจ หากท่านทำผิดพลาดหรือจำไม่ได้ ไม่ควรตำหนิหรือคาดหวังมากเกินไป ให้ถือเป็นการเล่นสนุกร่วมกัน เพื่อที่ผู้สูงอายุจะได้มีความสุขและอยากทำกิจกรรมเหล่านี้ต่อเนื่องทุกวัน

ศิลปะบำบัดและดนตรีบำบัดสร้างสุข

ศิลปะบำบัดและดนตรีบำบัดเป็นอีกวิธีหนึ่งในการเยียวยาใจและกระตุ้นสมองของผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม กิจกรรมทางศิลปะช่วย ส่งเสริมจินตนาการ คลายความเครียด และให้ผู้สูงวัยได้แสดงออกทางความรู้สึกอย่างสร้างสรรค์ ส่วนดนตรีนั้นเป็น เครื่องมือที่สื่อสารกับผู้ป่วยสมองเสื่อมได้ดี แม้ในรายที่อาการมากจนทักษะภาษาลดลง การฟังเพลงหรือร้องเพลงที่คุ้นเคยจะช่วยให้ผู้ป่วยรู้สึกสงบและเชื่อมโยงกับคนรอบข้างได้อีกครั้ง นอกจากนี้ งานวิจัยจำนวนมากยังพบว่า ดนตรีบำบัดสามารถลดปัญหาพฤติกรรมในผู้ป่วยสมองเสื่อม เช่น ลดอาการซึมเศร้า วิตกกังวล และพฤติกรรมก้าวร้าว ลงได้ ผู้ดูแลสามารถจัดกิจกรรมศิลปะและดนตรีที่บ้านให้ผู้สูงอายุได้ง่าย ๆ เช่น:

• วาดภาพ ระบายสี หรืองานฝีมือง่าย ๆ: เตรียมกระดาษสีและพู่กันให้ผู้สูงวัยได้วาดรูปหรือระบายสีตามใจชอบ กิจกรรมนี้ช่วยกระตุ้นสมองส่วนความคิดสร้างสรรค์และฝึกการใช้งานกล้ามเนื้อมัดเล็ก อีกทั้งสีสันและการได้ลงมือทำงานศิลป์ยังช่วยให้จิตใจผ่อนคลาย ลดความฟุ้งซ่านได้ดี
• ฟังเพลงและร้องเพลงโปรด: เปิดเพลงที่ผู้สูงอายุเคยชื่นชอบในวัยหนุ่มสาวหรือเพลงสวดมนต์จังหวะช้าให้ฟังวันละช่วง ชวนท่านฮัมเพลงหรือปรบมือตามจังหวะไปด้วย ดนตรีจะช่วยให้ผู้ป่วยอารมณ์ดีขึ้นและลดพฤติกรรมเฉยเมยลง อีกทั้ง เสียงเพลงยังช่วยกระตุ้นความทรงจำเกี่ยวกับช่วงเวลาหรือบุคคลในอดีต ที่เพลงนั้นผูกพันได้ด้วย
• เต้นรำหรือขยับตามเพลง: หากสุขภาพร่างกายยังอำนวย การชวนผู้สูงอายุขยับแขนขา โยกตัวเบา ๆ ตามเสียงเพลง (เช่น เพลงรำวงหรือเพลงลูกกรุงที่ท่านรู้จัก) จะช่วย กระตุ้นประสาทสัมผัสหลายด้านพร้อมกัน ไม่ว่าจะเป็นการได้ยิน การเคลื่อนไหว และการทรงตัว ทำให้ สมองตื่นตัวและอารมณ์แจ่มใสยิ่งขึ้น

กิจกรรมศิลปะและดนตรีเหล่านี้สามารถปรับให้เหมาะกับความสนใจและความสามารถของผู้สูงอายุแต่ละคน บางคนอาจชอบฟังเพลงมากกว่าวาดรูป หรือบางคนชอบร้องคาราโอเกะ เราสามารถปรับกิจกรรมให้หลากหลายเพื่อไม่ให้เกิดความจำเจ ทั้งศิลปะบำบัดและดนตรีบำบัดมีจุดมุ่งหมายเหมือนกัน คือช่วยกระตุ้นสมอง สร้างความผ่อนคลาย ลดความเครียดและความกังวล ทำให้คุณภาพชีวิตของผู้สูงวัยดีขึ้น

กิจกรรมสื่อสารและสังคมจากครอบครัว

การมีปฏิสัมพันธ์กับครอบครัวและสังคม เป็นสิ่งสำคัญในการลดความโดดเดี่ยวและ ภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อม การทำ กิจกรรมระลึกความหลัง (reminiscence therapy) เช่น เปิดอัลบั้มรูปเก่าและชวนเล่าเรื่องในอดีต จะช่วยให้ผู้สูงวัยรู้สึกมีคุณค่า อารมณ์ดีขึ้น และกระตุ้นความจำไปพร้อมกัน นอกจากนี้ การทำ กิจกรรมกลุ่มผู้สูงอายุ ไม่ว่าจะเป็นการพูดคุย เล่นเกมง่าย ๆ หรือเข้าครัวช่วยเตรียมอาหาร ล้วนช่วยสร้างปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ลดความเครียด และทำให้ผู้สูงอายุรู้สึกว่ายังมีบทบาทและมีคนรักคอยอยู่เคียงข้างเสมอ

เคล็ดลับการดูแลด้านอารมณ์และพฤติกรรมสำหรับผู้ดูแล

นอกจากการจัดกิจกรรมต่าง ๆ แล้ว วิธีการปฏิบัติต่อผู้สูงอายุที่มีภาวะสมองเสื่อมอย่างเหมาะสม ก็เป็นสิ่งสำคัญที่จะช่วยลดปัญหาพฤติกรรมและอารมณ์รุนแรง รวมถึงป้องกันอุบัติเหตุทำร้ายตนเองหรือผู้อื่นได้ ผู้ดูแลควรใส่ใจสิ่งต่อไปนี้:

• จัดสภาพแวดล้อมในบ้านให้ปลอดภัยและเป็นระเบียบ: จัดบ้านให้โล่งสะอาด ไม่วางของเกะกะ ติดราวจับในห้องน้ำ ปูพื้นกันลื่น เปิดไฟสลัวตอนกลางคืน ลดความเสี่ยงหกล้ม และล็อกประตูรั้วหรือติดป้ายบอกทางเพื่อป้องกันการพลัดหลงของ ผู้สูงอายุสมองเสื่อม
• สื่อสารด้วยน้ำเสียงอ่อนโยนและใจเย็น: ใช้คำง่าย ๆ ประโยคสั้น ๆ พูดช้าและชัดเจน น้ำเสียงนุ่มนวล ไม่ข่มขู่ หากผู้ป่วยอัลไซเมอร์ถามซ้ำ ให้ตอบซ้ำด้วยท่าทีเป็นมิตรและยิ้มแย้ม
• ไม่โต้เถียงเมื่อผู้สูงอายุสับสน: หลีกเลี่ยงการใช้เหตุผลยืดยาว แต่เบี่ยงเบนความสนใจ เช่น ชวนฟังเพลงโปรด หรือพาเดินเล่นเปลี่ยนบรรยากาศ เพื่อลดพฤติกรรมก้าวร้าวและทำให้อารมณ์ดีขึ้น
• ใช้การสัมผัสและกิจกรรมง่าย ๆ เพื่อผ่อนคลาย: การกุมมือ ลูบหลังเบา ๆ นวดไหล่ ฟังเพลงเบา ๆ หรือทำกิจกรรมคุ้นเคย เช่น พับผ้า รดน้ำต้นไม้ จะช่วยให้ผู้สูงอายุสงบ ลดความเครียดและพฤติกรรมวุ่นวาย
• ดูแลใจผู้ดูแลเองและขอความช่วยเหลือเมื่อจำเป็น: หมั่นพักผ่อนและผ่อนคลาย หากรู้สึกเหนื่อยล้า ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญหรือเลือก ศูนย์ดูแลผู้สูงอายุ/เนอร์สซิ่งโฮม เพื่อแบ่งเบาภาระและให้ผู้ป่วยได้รับการดูแลที่เหมาะสม

การดูแลผู้ป่วยอัลไซเมอร์ที่บ้านทุกวัน อาจไม่ง่าย แต่ด้วยความรักและความเข้าใจ ครอบครัวสามารถช่วยให้ผู้สูงอายุมีชีวิตประจำวันที่สุขสงบและปลอดภัยได้ การทำกิจกรรมง่าย ๆ เช่น ออกกำลังกายเบา ๆ เล่นเกมฝึกสมอง ฟังเพลง หรือพูดคุยรำลึกความหลัง ช่วยชะลอโรค ลดภาวะซึมเศร้าและความสับสน

หากต้องการความช่วยเหลือเพิ่มเติม MyLuck Nursing Home พร้อมทีมดูแลผู้สูงอายุสมองเสื่อมแบบองค์รวมในบรรยากาศอบอุ่นเหมือนอยู่บ้าน